Afmetingen onbekend, gesigneerd, zonder datum, particulier bezit.
1 en 2
Schoenmakershuis
Helemaal links op het schilderij staat het huis van schoenmaker Barteld Kelholt.
Barteld Kelholt kwam uit Lochem en trouwde in 1814 met Geertjens Martens uit Olst, weduwe van Jacob Voorhorst. Geertje overleed in 1817. Barteld Kelholt overleed kort nadat Visser zijn huis schilderde, in 1857. Later woonde er boomkweker en tuinarchitect M.H. Brascamp. Op het laatst, voor de afbraak rond 1930 werd huis het bewoond door de families Jeurink en Gregorowitsch. Nu staat op die plek de fietsenwinkel van Logt.
School
Naast het huis van Barteld Keltholt is nog net de school zichtbaar. De bouw ervan werd in 1837 aanbesteed. Het is bijzonder dat Visser de school zo weinig prominent in beeld heeft gebracht, want het was een bijzonder gebouw. Het boek ‘Aanteekeningen …enz.’ (zie tabblad Verantwoording) zegt erover:
“Bij het daarstellen van nieuwe schoolgebouwen is het van het grootste belang, ook den voortgang van het onderwijs te volgen en de vertrekken zoodanig in te rigten, als de ondervinding de laatste jaren getoond heeft best te zijn. Het is daarom, dat wij besloten hebben dit jaarboekje te verrijken met eene teekening der school, welke het vorige jaar in het dorp Olst geheel nieuw gebouwd is en aan alle vereeischten eener goede school schijnt te voldoen.
Deze school is een bijna vierkant gebouw ter lengte van nagenoeg 14.50 en ter breedte van 13.30 el.
Tusschen de school en de straat is eene omheinde speelplaats, welke met eenige boomen zal bepoot worden.
De ingang is met een van buiten aangebragt portaal voorzien, waardoor in de school geene ruimte weggenomen wordt.
Van binnen is de school in de lengte doorgedeeld in twee vertrekken, die even groot zijn en door middel eener glazen deur gemeenschap met elkaar hebben. Elk vertrek is even eens gekoepeld en ontvangt het licht door vier ijzeren ramen, welke twee aan twee in de zijmuren tegen het oosten en westen geplaatst zijn. (…)
De banken zijn alle van lessenaars voorzien en zoodanig geplaatst, dat de leerlingen, naar eenen der blinde muren gekeerd, het gezigt op de borden hebben. De school is ingerigt voor driehonderd leerlingen, welke daarin ruim kunnen zitten (…)”
Tekening van de school van Olst
Op het schilderij van Olst herkennen we markante vorm van het dak, het portaal aan de voorkant en de grote speeltuin. Die neemt zo te zien de gehele ruimte in tussen de naastliggende huizen links en rechts.
De school werd in 1879 afgebroken en vervangen door de nieuwbouw aan de Schoolstraat, nu de Jan Schamhartstraat. Op de plaats van de oude school kwam het postkantoor met een directiewoning.
Postkantoor op de plaats van de oude school.
Links ervan nog het huis waar eerder van schoenmaker Barteld Kelholt woonde.
3
Kerk
Midden op het schilderij staat de dorpskerk van Olst, vroeger gewijd aan de heilige St. Willebrord. De onderkant van de toren is in tufsteen opgetrokken en stamt ongeveer uit het jaar 1200.
In de tijd van de schilder hingen de wijzerplaten aan beide zijden nog vóór de galmgaten in de toren. In de loop van de twintigste eeuw zijn ze naar boven verplaatst.
4
Timmermanswoning
Naast de school staat het huis van timmerman Jannes Wissink, een pand met groot dwarsgeplaatst voorhuis.
Jannes kwam uit Twello en trouwde in 1821 met Maria Strunk, geboren te Olst. Hij overleed in 1861 te Olst.
Later werd het huis bewoond door zijn zoon Hendrik. Die was eerst timmerman/aannemer, later werd hij onafhankelijk architect en gemeente-bouwmeester. Hij brak het huis af in en bouwde er een villa op.
Later woonde daar de familie Bakhuis. Nu staat er het appartementencomplex ‘Hart van Olst’.
Huidige situatie met links nog het oude postkantoor
5
Schuur
We zien de schuur van een groot huis met erf dat er achter ligt. Vóór de schuur heeft de weg een splitsing. Links gaat het naar de kerk, rechts gaat het ongeveer rechtdoor in de richting van de huidige Stationsstraat.
Het achterliggende huis was in 1832 eigendom van winkelier Gerrit van Hoorn.
Situatie in het jaar 1919
Hier is de situatie in het jaar 1919. De splitsing in de Dorpsstraat is goed te zien. Links nog de villa van Hendrik Wissink, in het midden het winkel/woonhuis van de toenmalige bewoner B. Maten Gzn.
Na Gerrit van Hoorn woonden er achtereenvolgens de kleermakers/manufacturiers W. Oedinkhof, B. Maten Gzn. (vanaf 1886) en H. Boerhof (vanaf ongeveer 1920).
In 1932 werd het ‘woon- en winkelhuis’ door H. Boerhof gesloopt en vervangen door een nieuwe winkel met woonhuis.
6
Huis van Jan Meijer
Het grote huis rechts van het midden, was in 1832 het huis van Jan Meijer.
Roelof Bakhuis (1812-1891), ondernemer en stichter van steenfabriek 't Haasje in 1851, kocht dit huis vermoedelijk in 1874 en vestigde er een ambachtelijke slagerij en rokerij. Het bedrijf groeide uit tot vleeswarenfabriek OLBA. Later is op de plek van het huis de villa van Bakhuis gebouwd. Die staat er nu nog.
7 en 8
Huis van Johannes Voorhorst
Helemaal rechts op het schilderij staat het huis van Johannes Voorhorst, handelaar en eigenaar in 1832. Hij was getrouwd met Johanna Maria Gebels, geboren te Deventer, winkelierster.
Voor het huis staat een zogenaamde hoefstal, een voorziening om een paard vast te zetten tijdens het beslaan van zijn hoeven.
Hoefstal
De hoefstal verwijst naar de bewoner van het volgende huis rechts, dat net niet op het schilderij staat. Daar woonde Willem van Sichem, smid. Zijn dochter Theodora trouwde in 1855 met Frederikus Kamperman, de eerste van een reeks Kampermannen op die plek.
Op de achtergrond in het midden op de foto zien we nog hoe het huis van Johannes Voorhorst er in het begin van de twintigste eeuw uitzag. Op die plek is nu de doorgang van de Aaldert Geertsstraat naar de PLUS.
Verder zijn nog op deze foto te zien: helemaal links de winkel van B. Maten Gzn. met daarnaast de villa van Bakhuis en helemaal rechts het huis van Hendrik Wissink, later Bakhuis.
Verantwoording
Literatuur
- Historisch Centrum Overijssel
- Olst, een wandeling door het verleden, 1988
- Aanteekeningen omtrent den Burgelijken Staat en het, in den jaar 1837 in de Provincie Overijssel, meest Belangrijke Voorgevallene, J.J. Tijl, Zwolle
- Canon van Nederland
Tekst
- Marten Brascamp en Gerhard Aberson
Foto’s
- Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (voorheen: Staring Instituut)
- ‘t Olster Erfgoed
- Gerhard Aberson